30 Haziran 2014 Pazartesi

Cəhalətin Təkfirə Mane Oluşuna Dəlalət Edən Bəzi Naslar və Elm Əhlinin Bəyanı

   

          İmam Buxari (3479) və Muslim (2934-2935) Huzeyfe radıyallahu ənhdən rəvayət edirlər:


سمعت رسول الله e يقوم : "أن رجلا حضره الموت، فلما يئس من الحياة أوصى أهله : إذا أنا مت فاجمعوا لي حطبا كثيراً وأوقدوا فيه نارا حتى إذا أكلت لحمي وخلصت إلى عظمي فامتحشت، فخذوها فاطحونها ثم انظروا يوما راحا فذروة في اليم، ففعلوا، فقال له : لما فعلت ذلك ؟ قال : من خشيتك . فغفر الله له


"Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmin belə buyurduğunu eşitdim: "Bir adam ölüm halında ikən həyatından ümidini üzdüqdə ailəsinə vəsiyyət edərək belə dedi: "Öldüyüm zaman mənim üçün çox odun yığın, atəş yaxın. Ta ki atəş ətimi yesin və sümüklərimə çatıb kömür kimi etsin. Onu da götürüb öyüdün. Sonra küləkli bir gün gözləyin və sovurun." Onlar da bunu etdilər. (Allah Təala) ona: "Niyə belə etdin?" dedi. Adam: "Sənin qorxundan" dedi. Bunun üzərinə Allah onu bağışladı."

İmam Əbu Məhəmməd b. Həzm rahimehullah dedi ki: "Bu insan, öldüyü zaman Allah Azze və Cellenin özünün küllərini bir araya gətirib diriltməyə güc çatdıracağı barəsində cahillik etdi. Allah onu özünə iman etməsindən, qorxmasından ötəri cahilliyi səbəbiylə bağışladı." (İbn Həzm, əl-Fasl 3/205)

Şeyhulislam İbn Teymiyye rahimehullah bu hədislə əlaqədar qeyd olaraq bu şərhi etmişdir: "Mən daim bu hədisi xatırladaram… Bu adam Allahın qüdrəti və özünün zərrələrini qaytarması haqqında şekke düşdü. Hətta küllərinin qaytarılmayacağına etiqad etmişdi. Müsəlmanların ittifaqıyla bu bir küfrdür. Lakin adam cahil idi, bunu bilmirdi. Bununla birlikdə Allaha iman edir və özünü cəzalandırmasından qorxurdu. Buna görə bağışlandı." (Mecmuu'l-Fetava 11/409)

 Yenə başqa bir yerdə belə demişdir: "Bu adam Allah Təalanın parçalara ayrılmış bu cüzləri bu şəkildə qaytarmağa qədr olmadığını zənn etdi. Allah Təalanın qüdrətini inkar və dağılmış bədənlərin qaytarmasını inkar bir küfrdür. Lakin o Allaha və O'nun əmrinə iman etmək və O'ndan qorxmaqla birlikdə bu barədə bir cahil idi. Bu zənni pozğun və səhvli idi. Allah onu buna görə (cahil olması səbəbiylə) bağışladı. Hədis, adamın bu işi etdiyi zaman bədəninin qaytarılmamasına arzusu barəsində açıqdır. Bu mövzuda ən kiçik bir tərəddüd küfrdür. Əgər peyğəmbərlik hücceti qoyulmuş da adam bunu inkar etmişsə onun küfrünə hökm edilər." (Mecmuu'l-Fetava 11/409)

Əhli Sünnənin hatibi Əbu Məhəmməd İbn Kuteybe rahimehullah belə demişdir: "Bu adam Allah'a iman və təsdiq etmiş, O'ndan qorxmaqdadır… Ancaq Allah'ın sifətlərin bir sifəti haqqında cahildir. Yandırılıb küllərinin sovrulmasıyla Allah Təaladan xilas olacağını zənn etdi. Allah Təala onun niyyətini və özünün əzabından qorxmasını bildiyindən ötəri, sifətlərindən biri olan bu sifət haqqındakı cahilliyi üzündən onu bağışladı." (Şərhi Muhtelifi'l-Hadis 136)

Allame Şeyx Mukbil b. Hadi əl-Vadii rahimehullah belə demişdir: "Bu hədis, adamın cəhaləti səbəbiylə üzrlü olacağına bir dəlildir." (Fadaih və Nasaih s. 185)

Əbu Vakid əl-Leysi hədisi haqqında Şeyx Suleyman b. Abdillah b. Məhəmməd b. Abdilvehhab rahimehullah, Şərhi Kitabi't-Tevhid'de (s. 152) belə demişdir: "Bəzi səhabələr bunu gözəl zənn etdilər və Nəbi sallallahu əleyhi və selləmdən özləri üçün zətu envat əldə etməsini tələb etdilər. Ta ki Nəbi sallallahu əleyhi və səlləm onların bu sözlərinin, İsrailoğullarının: "Bizə də bir ilah əldə et" sözləri kimi olduğunu açıqladı. Yaxşı ya özlərinə cahilliyin qələbə çaldığı başqa kəslərin vəziyyəti necə olar?"

Abdullah b. Əbi Evfa radıyallahu ənhdən: "Muaz radıyallahu ənh Şamdan dönüncə Nəbi sallallahu əleyhi və selləmə səcdə etdi…" Baxın.: əl-Elbani İrvau'l-Galil (7/56) və ayrıca; Allah'dan başqasına səcdə təklifi və cəhalətin bəhanə olması adlı risaləmə baxın.
Bu hədis haqqında Allame Şövqəni rahimehullah belə demişdir: "Kim cəhalətlə Allah'dan başqasına səcdə etsə o təkfir edilməz." (Neylu'l-Evtar 6/210)

Şeyhulislam İbn Teymiyye rahimehullah, şeyxlərin və kralların qarşısında etdikləri kimi, bəzi insanların yeri öpmələri, səcdədə olduğu kimi baş qaldırmaları haqqında, az əvvəl işarə edilən Muaz radıyallahu ənh hədisiylə fətva verərək belə demişdir: "Caiz deyil… Bunu din əldə edərək və yaxınlıq təmin etmək üçün etmək ən böyük münkərlərdəndir. Belə bir şeyin yaxınlıq təmin etdiyinə və din əldə edilə biləcəyinə etiqad edən pozğundur, həddindən artıqdır. Əksinə ona bunun dindən və yaxınlıq səbəblərindən olmadığı açıqlanar. Əgər israr etsə tövbə etdirilər. Əks halda (yəni tövbə etməzsə) öldürülər." (Baxın.: Mecmuu'l-Fetava 1/372)

Möminlərin anası Aişə radıyallahu ənhədən: "Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm Əbu Cehm b. Huzeyfeni zəkat məmuru olaraq göndərdi. Zəkatı barəsində özüylə mübahisə edən birini Əbu Cehm döydü və başını yaraladı. Qəbiləsi Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmə gəlib: "Ey Allah'ın rəsulu! Qisas istəyərik" dedilər. Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm: "Qisas yerinə bunu bunu alın" buyurdu. Yenə razı olmadılar. Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm: təkrar "bunu bunu alın" buyurdu. Yenə razı olmadılar. Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm təkrar: "bunu bunu alın" buyurdu. Bu dəfə razı oldular…." (İbn Carud əl-Munteka (845) İbn Hibban (10/339) Əhməd (6/232) Əbu Davud (4534) İbn Macə (2638) səhihdir.)

Bu hədis haqqında Əbu Məhəmməd b. Həzm rahimehullah belə demişdir: "Bu xəbərdə cahilin üzrlü olması və onun İslamdan çıxmayacağı vardır. Əgər üzərinə hüccet iqaməsi edilmiş alim bir kimsə bunu etsəydi əlbəttə kafir olardı. Çünki bu kəslər Nəbi sallallahu əleyhi və selləmi yalanlamışlar. Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmin mücerret olaraq yalanlanmasının küfr olmasında ixtilaf yoxdur. Lakin onlar cahillikləri və bədəvi oluşları səbəbiylə, cəhalətlə üzrlü hesab edildilər və təkfir edilmədilər." (əl-Muhalla 10/410-411)

Allame Şemsuddin İbni'l-Kayyım rahimehullah belə demişdir: "Hüccet qoyulmamasıyla birlikdə cahillik küfrü və məlumatına çatma imkanı tapılmamasına gəlincə, Allah bu kəslər rəsulların hücceti iqamə olana qədər əzabı qaldırmışdır." (Tariku'l-Hicreteyn 384)



                                       Əbu Muaz əl-Çubukabadi

14 Haziran 2014 Cumartesi

Müasir Sələfi Şeyxləri Təqlid Caizmi?

                                Müasir Sələfi Şeyxləri Təqlid Caizmi?


                                              Fətva Sahibi: Saleh b. Abdillah əl-Bəkri

                                                           Tərcümə: Əbu Muaz

Sual: "Sünnə şeyxlərini xüsusilə icma etdikləri zaman təqlid etmənin sələfi menhec olduğunu
zənn edənlər haqqında nə deyərsiniz?"

Şeyx Saleh b. Abdillah el-Bekri(Hafizehullah)ın cavabı: 

Şərqdən qərbə ümmətin hamısı bir hadisə müxalifət üzərində birləşməzlər. Belə bir icma olmaz. Əksinə bu Şeyhulislam (İbn Teymiyye) və İbn Qəyyimin dedikləri kimi xarab bir iddiadır. İcmanın mənası nədir? Əs-sənəni belə demişdir: "İcma; ümmətin yer üzünün hər tərəfindən, Yemənidən, Səadiyədən və digər bütün alimlərdən müçtehit alimlərinin söz birliyi etməsidir." Şeyhu'l-İslam Məhəmməd b. Abdilvehhaba bir çox alimlər qarşı çıxmışdır. İbn Teymiyyeyə bir çox alimlər qarşı çıxmışdır. Alimin sözünü ancaq Allahın kitabından və ya Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmin sünnəsindən bir dəlil ilə qəbul edərik. Bu dindir. Əks halda qəbirində sorğulandığı zaman "O mu, o mu, o mu? İnsanlar bir şey deyirdi mən də onu söylədim" deyən şübhəçi münafiq kimi olarıq. Alimlərin əksəriyyəti fitnədə pozğunluq üzrə ola bilər. Yaxud səhv üzərində ola bilərlər. Buna dair bir çox hekayələr vardır. Məsələn fakihlerin çoxu Haccaca qarşı qiyam qaldırdıqlarında "Basrada Hasen əl-Bəsri və İbn Sirin xaricində hər kəs qiyam qaldırdı" dedilər. Əksəriyyət huruc etmişdi. Hasen əl-Bəsri isə onlara qarşı çıxırdı. Sonra onlardan peşman olan oldu. Əksəriyyət haqq üzrə və ya batil üzrə olmanın dəlili deyil. Sələf belə deyərdi: "Camaat; tək başına dahi olsansa, haqqa uyğun gəlməyindir" Bəziləri "Bir diyarın xalqı, öz yoldaşlarını daha yaxşı bilər" deyərlər. Bunu söylədiyiniz zaman: "Özlərinə müxalif olan şəxs: "Mən öz diyarımdan olan yoldaşlarımı daha yaxşı bilərəm" deyər. Lakin onlara həsəd, nəfsi dəstəkləmə və daha başqa şeylər girmiş ola bilər. Cerh və Təd'il məsələsi dəlillər və bürhanlar üzərinə quruludur. Sapdırma, zənnlər və təqlid üzərinə qurulu deyil. Dəlilsiz olaraq ismətlərə dan edilə bilməz. Dəlil və burhanlar tapılması zəruridir. İmam Əbu Davud əs-Sicistani, oğulu Əbu Bəkri tənqid edərdi. Hədis əhli onun bu sözünü qəbul etməmişlər, "O, öz oğulunu daha yaxşı bilər" deməmişlər. Buxari rahimehullah ilə diyarındakı bəzi alimlər arasında problemlər olmuşdu. Hətta Buxari rahimehullah diyarını tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Biri üz adam haqqında danışar, yanında haqlı olduğuna dəlil vardır, onun sözünü qəbul edərik. üz adam da biri haqqında da dəlilsiz olaraq danışarlar. Onların sözünü qəbul etmərik. Etibar çoxluğa deyil, haqqadır. Haqq və dəlil varsa buna etibar edilər. İmam Malik rahimehullah Mədinə xalqının hərəkətini (Fəilini) hüccet görərdi. Çünki orada   Səhabələrin uşaqları vardı. Lakin alimlər bu barədə ona müxalif çıxmışlar. Hüccet; kitab, sünnə və saleh sələfin üzərində olduqlarıdır. Bu mövzuda bir çox naslar vardır və mən bunları "əl-Cerh Davabituhu və ta YukbəlMəta Yurad Sifətu Ehlih" adlı risaləmdə cem etdim. İmam Əhmədə Harran bölgəsindən biri soruşuldu. İmam Əhməd: "Sikadır" dedi. Dedilər ki: "Harranlılar onu tənqid edirlər" İmam Əhməd: "Harranlıların bir kimsədən razı olmaları çox nadirdir" dedi. Şövqəni rahimehullah əl-Bedru't-Tali kitabında ölkəsinin alimlərindən şikayətçi idi. belə deyərdi: "Yeməni'nin xalqı alimlərini salırlar" Sualda bəhs edilən sözü ancaq bir cahil söyləyər. Bu terrordur! Bu da terrorun bir növüdür!.






12 Haziran 2014 Perşembe

Bilinən Salam Lafzından başqasıyla Qeyri-müsəlmanlara Salam Vermək Caiz ola bilərmi?



Şeyx əl-Albani əs-Sahiha'da (2/321) belə demişdir: "Allahu aləm bu caizdir. Çünki hədisdə zikr edilən qadağan salam haqqındadır.
Alkame'nin bu sözü bunu dəstəkləyir:

"Abdullah (b. Məsud) xristian
rahiblərinə ancaq işarə ile salam
verərdi "

Bunu Buxari (1104)," İbn Məsud (Qeyri-müsəlmanları) işarə şəklində salam verməyi caiz görmüşdür. Çünki bu müsəlmanlara has salam deyil. Onlarda da salam bu şəkildədir "şəklində başlıq
olaraq tahric etmişdir.

Bunun mənası, qeyri-müsəlmana:
"Necə sabahladın?, Xeyirli səhərlər,
Axşamınız xeyir, sabahınız xeyir və bənzəri sözlər deməyimizə caiz olmasıdır.

Ebu Muaz əl-Çubukabadi

8 Haziran 2014 Pazar

Məsləhət üçün vacib terk edilmez!



Bəzi insanlar məsləhət üçün vacibin terk edilməsinə Aişənin (Allah ondan razı olsun) rəvayət etdiyi hədisi dəlil qismində sitat gətirirlər. Hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (Allahın ona salavatı və salamı olsun) Kəbəni dağıdıb İbrahimin inşa etdiyi
özüllərdə olduğu kimi yenidən inşa etməkdən çəkinmişdir. Onlar bunu dəlil kimi götürüb bildirirlər ki, vacib vəzifələri məsləhət üçün yerinə yetirməmək olar.
Lakin bu açıq-aşkar bir xətadır. Əgər bunu etmək Peyğəmbərə vacib olsaydı insanların qəlblərini yumşaltmaq xatirinə bunu etməkdən çəkinməzdi. Daha doğrusu, bunu yenidən inşa etmək caiz idi. Aşağıda
hədisin tam mətni və alimlərin
şərhləri verilir.

Aişəyə (Allah ondan razı olsun)
istinadən rəvayət olunan hədisdə Peyğəmbərin (Allahın ona salavatı və salamı olsun) ona belə söylədiyi bildirilir: “Ey Aişə, camaat cahiliyyətdən təzə çıxmış olmasaydı,
əmr edərdim ki, Evi (Kəbəni)
uçurtsunlar və bundan
tamamlanmamış hissəni tamamlayar və (qapını) yer səviyyəsində yerləşdirər və iki qapı qoyardım, bir qapı şərq tərəfə, digəri isə qərb tərəfə. Beləcə bunu İbrahimin
(qoyduğu) özüllərdə olduğu kimi yenidən tikərdim”. [1]

Hədisin başqa bir versiyasında “Mən ehtiyat edirəm ki, bu (Kəbənin İbrahimin inşa etdiyi özüllərdə olduğu kimi yenidən inşa edilməsi) onların
ürəyincə olmaz (qəbul etməzlər)”.

Şeyxu-l İslam ibn Teymiyyə (Allah ona rəhmət etsin) demişdir:

“Məlum məsələdir ki, Kəbə yer üzündə ən xeyirli vəqfdir. Əgər bunu dəyişdirmək vacib olsa idi (Peyğəmbər) bunu etməkdən çəkinməzdi. Bu yolla
aydın olur ki, bunu etmək caiz idi və Qüreyşin İslamda təzə olduğuna dair (Peyğəmbərin) sözü olmasa idi, bunu
etmək daha xeyirli olardı. Burada söhbət (Kəbənin) quruluşunun dəyişdirilməsindən gedir. Buradan aydın olur ki, ümumilikdə bu caizdir”. [2]

Həmçinin o (Allah ona rəhmət etsin) demişdir:
“İnsanları dindən qaçırtmamaq üçün Peyğəmbər (Allahın ona salavatı və salamı olsun) daha xeyirli olanı tərk etdi. Eynilə, əgər bir kəs namazda
Bismilləh kəlməsini ucadan söyləməyin müstəhəb olduğu rəyində olub bununla
belə bu cür etməyi məkruh görən insanlara namazda imamlıq edirsə və ya
əksinə, və nəticədə onların rəyinə müvafiq olanı edirsə bu halda o doğru olanı etmişdir”. [3]

Həmçinin demişdir:
“Peyğəmbər (Allahın ona salavatı və salamı olsun) daha xeyirli olanı tərk edib başqa bir seçim edərək hərəkət
edərdi. Çünki belə olduğu təqdirdə insanların adət-ənənələri ilə uyğunlaşma və onların qəlblərinin haqqa meyl etməsi nəzərdə tutulurdu.
Necə ki, Aişəyə (Allah ondan razı olsun ) demişdir: “Ey Aişə, camaat cahiliyyətdən təzə çıxmış olmasaydı,
əmr edərdim ki, Evi (Kəbəni)
uçurtsunlar və bundan
tamamlanmamış hissəni tamamlayar və (qapını) yer səviyyəsində yerləşdirər və iki qapı qoyardım, bir qapı şərq tərəfə, digəri isə qərb
tərəfə. Beləcə bunu İbrahimin
(qoyduğu) özüllərdə olduğu kimi yenidən tikərdim ”. Bu halda o (hərc- mərcliyə, anlaşmazlığa) yol verməmək
və insanların qəlblərini yumşaltmaq xatirinə xeyirli olanı tərk etdi”. [4]

[1] Hədisi Buxari (1509) və Muslim (1333) rəvayət etmişdir.
[2] Məcmu əl-Fətəvə (31/244).
[3] Məcmu əl-Fətəvə, (22/268,269).
[4] Məcmu əl-Fətəvə (26/91).

Aşərə-i Mübəşşərə

Aşərə-i Mübəşşərə kəlmə olaraq "Müjdələnən on nəfər" yəni: Cənnətlə
müjdələnən on nəfər deməkdir.

Bu ifadə Rəsulullah (SallAllahu Əleyhi və
Səlləm) tərəfindən hələ bu imtahan
dünyasında yaşayarkən imtahanı
qazandığı və əbədi səadət yurdu olan
cənnəti qazandığı məlum on seçkin
səhabə haqqında istifadə edilməkdədir.
Rəsulullah (SallAllahu Əleyhi və
Səlləm) bu barədə belə buyurmuşdur:
"Əbu Bəkir cənnətdədir, Ömər cənnətdədir, Osman cənnətdədir,
Əli cənnətdədir, Talha cənnətdədir,
Zübeyr cənnətdədir, Əbdürrəhman ibn Avf cənnətdədir, Sad bin Əbi Vəqqas cənnətdədir, Səid ibn Zeyd cənnətdədir və Əbu Ubeydət ubnul-Cərrah cənnətdədir."

Tirmizi 3992, 3994, İbni Macə 133

3 Haziran 2014 Salı

əshab-ı uhdud hekayəsi

Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in sünnə'sində əshab uhdudu'n hekayəsi belə izah edilməkdədir:

İmam Əhməd İbn Hənbəl və İmam Müslim, Süheyb radıyallahu ənhdən belə rəvayət etmişlər: Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm belə buyurmuşdur:

"Sizdən əvvəl gələn qövmlərdə bir kral vardı və bir də onun cadugəri vardı. Cadugər yaşlaşanda krala dedi ki:

Mən yaşlandım, əcəlim gəldi. Buna görə də mənə bir gənc ver də ona cadu öyrədim. Kral ona bir. cavan verdi və o, cavana cadu öyrədirdi. Cadugər ilə kral arasında bir də rahib vardı. Cavan rahibin yanına gəldi və onun sözlərini dinləyib ona heyran oldu, sözlərinə bağlandı. Cavan cadugərin yanına gəldiyində cadugər onu döydü və; səni tutan nədir? dedi. Ailəsinin yanına gəldiyində onlar da cavanı döyüb; səni tutan nədir? dedilər. Cavan bunu rahibə dərd yanaraq izah etdi. Rahib dedi ki:

Cadugər səni döyəcəyi zaman: Ailəm məni həbs etdi, de. Ailən sənə zərər verəcəyi zaman da: Cadugər məni həbs etdi, de.
Süheyb deyər ki: Onlar bu vəziyyətdə ikən bir heyvanın üzərində böyük bir müsibət gəlib çatdı. və insanları içəri tıxadı onu aşıb çıxa bilmədilər. Cavan dedi ki: Bu gün mən rahibin vəziyyətininmi Allah qatında daha yaxşı olduğunu, yoxsa cadugərin vəziyyətininmi daha yaxşı olduğunu öyrənərəm. Bir daş götürdü və:

"Allah'ım, əgər rahibin vəziyyəti Sənin üçün daha yaxşı və cadugərin vəziyyətindən daha sevimli isə bu heyvanı öldür də insanlar onun narahatlığından xilas olub çölə çıxsınlar, dedi. Daşı atdı və heyvanı öldürdü. İnsanlar beləcə onun təhlükəsindən xilas oldular. Cavan bu vəziyyəti rahibə xəbər verdiqdə, rahib dedi ki:

Bala cən, sən məndən daha üstünsən və sən irəlidə sınanacaqsan. Sınandığın zaman mənim əleyhimdə yol göstərmə. Cavan karları eşitdirir, dilsizləri danışdırır və digər xəstələri yaxşılaşdıraraq onları müalicə edirdi. Kralın məclisində olan yoldaşlarından biri kor olmuşdu, cavanın ününü eşitdi və ona bir çox hədiyyələrlə gəlib;
məni xəstəliyimdən qurtar da burada olanların hamısı sənin olsun, dedi. Cavan;
"mən kimsəni xəstəlikdən qurtara bilməm ancaq Aziz və Celil olan Allah qurtarar, əgər ona iman qətirsən mən sənin üçün Allah'a dua edərəm də səni yaxşılaşdırar, dedi. o da Allah'a iman qətirdi və cavan da onun üçün Allah'a dua etdi, adam yaxşılaşdı. Sonra adam hökmdarın yanına gəldi və hər vaxt oturduğu yerə oturdu. Hökmdar ona:
Ey Filan gözünü sənə kim geri verdi? dedi. Adam; Rəbbim, dedi. Hökmdar; mənmi? dədikdə adam; xeyr mənim və sənin Rəbbin olan Allah, dedi. Hökmdar:

Sənin məndən başqa Rəbbin dəmi var? dedi. Adam; bəli mənim və sənin Rəbbin olan Allah, dedi. Və hökmdar adama işgəncə etməyə başladı. Nəhayət adam cavanı xəbər verdi. Hökmdar ona elçi göndərib çağırtdı və dedi ki: Balam, sən karları eşitdirəcək, dilsizləri danışdıracaq qədər caduda irəlilədin və bu xəstəlikləri yaxşılaşdıracaq qədər inkişaf etdin, dedi. Cavan;

"mən kimsəni yaxşılaşdıra bilməm. Tək və tək Əziz və Celil olan Allah şəfa verər, dedi. Hökmdar: Mənmi? dədikdə, cavan; xeyr, dedi. Hökmdar ona:
Sənin məndən başqa Rəbbinmi var? dedi. Cavan;

mənim də Rəbbim sənin də Rəbbin olan Allah, dedi. Hökmdar onu da götürüb işgəncə etməyə başladı və işgəncəyə davam eddiqdə, cavan rahibi xəbər verdi. Rahib gətirildiqdə ona; dinindən dön, deyildi. Rahib bunu etmədi. Hökmdar mişarı rahibin başının ortasına qoydu və onu ortadan iki parçaya ayırdı. Kor olan adama:

Dinindən dön, dedi. Adam bunu etmədiqdə mişarı başının ortasına qoydu və yerə qədər onu ikiyə parçaladı. Cavana:

Dinindən dön, dedi. O dinindən dönməyincədə bir topluluqla birlikdə onu filan və filan dağa göndərdi və onlara dedi ki: Dağın təpəsinə çatdığınızda əgər dinindən dönsə dönər, yoxsa dağın təpəsindən onu tullayın. Adamlar onu dağın təpəsinə apardılar və dağa çıxardıqda cavan dedi ki:

Allah'ım, onlara qarşı Sən dilədiyin şəkildə məni qoru. Dağ yerindən oynadı və onların hamısı aşağı düşdülər. Cavan araşdıraraq hökmdarın yanına gəldi. Hökmdar ona:

Yoldaşların nə etdilər? dedi. Cavan: Onlara qarşı Allah məni saxladı, dedi. Bunun üzərinə hökmdar bir qrup adamıyla birlikdə onu bir qayığa mindirərək dedi ki:

Dənizin dalğalı yerinə çatdığınızda dinindən dönsə dönər, yoxsa onu dənizə atıb boğun, dedi. Onlar dənizin dalğalı yerinə getdiklərində cavan:

Allah'ım, dilədiyin şəkildə məni onlardan qoru, dedi. Bunun üzərinə hökmdarın adamlarının hamısı dənizdə boğuldular. Cavan dönüb gəldi və hökmdarın yanına girdi. Hökmdar:

Yoldaşların nə etdi? dedi. Cavan onlara qarşı Allah məni saxladı, dedi. Sonra hökmdara dedi ki: Mənim sənə söyləyəcəyəmi etmədikcə məni öldürməyə gücün çatmaz. Əgər mənim sənə bildirdiyimi etsən məni öldürərsən. Hökmdar:
Nəymiş o? dədiqdə, cavan dedi ki:

Sən, insanları yüksəkcə bir yerdə toplayarsan, sonra məni bir xurma kötüyünə asarsan, sadağımdan bir ox götürərsən və cavanın Rəbbi olan Allah adına deyər və atarsan. Əgər belə etsən məni öldürərsən. Hökmdar belə etdi və oxu nəşrin atış yerinə qoydu, sonra; cavanın Rəbbi olan Allah adına, deyib atdı' Ox cavanın gözüylə qulağının ara yerinə isabət etdi və cavan əlini oxun dəydiyi yerə qoyub öldü. Bunun üzərinə xalq; cavanın Rəbbinə inandıq, dedilər. Hökmdara; görürsənmi Allah'a and olsun ki qorxduğun şey başına gəldi. Xalqın hamısı iman etdi, deyildi. Bunun üzərinə hökmdar, dəmirçi başına əmr etdi də hər tərəfdə çuxurlar qazıldı və atəşlər yandırıldı. Hökmdar dedi ki:

Kim dinindən dönsə onu buraxın, dönməyənləri atəş çuxuruna atın. Suheyb deyir ki:
orada bir-birlərinə qarşı müdafiə edir və mübarizə verirdilər. Nəhayət balasını əmizdirən bir qadın gətirildi. Sanki qadın əyilib atəşə düşmək üzrə idi. Uşaq dedi ki:
anacığım səbr et, sən şübhəsiz haqq üzrəsən.

rebi' b. ənəs, bu ayəni izah edərkən belə demişdir: "atəş, çuxurların xaricinə daşaraq kafirləri yandırdı. necə ki ayət'i kərimədə: "onlar üçün can yandırıcı bir əzab vardır." buyurulmuşdur. bu onların, dünyada yandıqlarını bəyan etməkdədir." (taberi 30/135)

Qadın Əmi və Dayısının Yanında Yüzünü Aça bilərmi?

"mömin qadınlara de ki, gözlərini haram buyurulmuş şeylərdən çevirsinlər, ayıb yerlərini qorusunlar; öz-özlüyündə görünən istisna olmaqla, zinətlərini  göstərməsinlər; baş örtüklərini yaxalarının üstünə çəksinlər; zinət yerlərini ərlərindən, yaxud öz atalarından, yaxud ərlərinin atalarından (qayınatalarından), yaxud öz oğullarından, yaxud ərlərinin oğullarından, yaxud öz qardaşlarından, yaxud qardaşlarının oğullarından, yaxud bacılarının oğullarından, yaxud öz qadınlarından, yaxud sahib olduqları cariyələrdən, yaxud kişiliyi qalmamış xidmətçilərdən, yaxud qadınların məhrəm yerlərini hələ anlamayan uşaqlardan başqasına göstərməsinlər; gizlətdikləri bəzək şeylərini göstərmək üçün ayaqlarını yerə vurmasınlar. ey möminlər! hamınız allaha tövbə edin ki, nicat tapasınız!." ( 24 nur 31)


 bu ayədə allah azze və celle, qadının üz örtüsünü açıb zinətlərini göstərə biləcəyi kəsləri saymış, ancaq qadının əmi və dayısını zikr etməmişdir. bu ayəyə görə qadın, əmisi və dayısının yanında xarici örtüsünü çıxara bilməz, ev içindəki paltarıyla əmi və dayısının yanına çıxa bilməz, üzünü aça bilməz. bu açıklamama cumhurun müxalif çıxması ancaq dində heç bir hüccet dəyəri olmayan müqayisə yoluyladır. belə ki:

Birinci Etiraz:

"allah azze və celle nisa surəsi 23 ayəsində əmi və dayını qadına məhrəm olaraq zikr etmiş, nikahını haram etmişdir. allah azze və celle belə buyurmuşdur:

"sizə analarınız, qızlarınız, bacılarınız, bibiləriniz, xalalarınız, qardaş və bacılarınızın qizları, süd analarınız, süd bacılarınız, arvadlarınızın anaları və yaxınlıq etdiyin qadınlarınızın himayənizdə olan qızları ilə evlənmək haram edildi. cinsi əlaqədə olmadığınız qadınlarınızın qızları ilə evlənmək isə sizin üçün günah dəyildir. öz belinizdən gələn oğullarınızın arvadları ilə evlənmək və iki bacını birlikdə almaq da sizə haramdır." (4 Nisa 23)

bu ayədə qardaş qızları və bacı qızları zikr edilmək surətiylə, qadının əmisi və dayısıyla nikahı haram qılınmışdır."

cumhur, qadının əmi və dayısını, digər məhrəmlərə müqayisə edərək: "digər məhrəmlərinin yanında qadın zinətlərini göstərə bildiyinə görə əmisinin və dayısının yanında da zinətlərini göstərə bilər, üzünü və əlini aça bilər" demişlər.

Birinci Etirazın Cavabı:

Qohumun məhrəm olması və nikahının haram olması, qadının onun yanında zinətlərini göstərə biləcəyi mənasını verməz. necə ki allah azze və celle, qadının zinətini göstərə biləcəyi kəsləri nur surəsi 31. ayəsində tək-tək saymışdır. rəbbin unuducu dəyil! allah azze və celle qısaca: "qadın, məhrəmləri yanında zinətini göstərə bilər" deyə bilərdi. lakin belə deməmiş, tək-tək saymışdır. lakin sayılanlar arasında qadının əmisi və dayısı yoxdur. nassın sarahati, müqayisəni ləğv etməkdədir!

digər tərəfdən, görməzsinizmi ki, qadına kayınbiraderiyle evlənməsi, əriylə nikahı davam müddətcə haramdır. bununla birlikdə, qadının kayınbiraderine zinətini göstərməsinin haram olması bir tərəfə, yanına girməsi dahi haram qılınmışdır. bu da müqayisənizi ləğv etməkdədir.

İkinci Etiraz:


buxari və muslim, aişə radıyallahu ənhədən rəvayət edirlər: "süd əmisi eflah hicabın nüzulundan sonra aişə radıyallahu ənhənin yanına girmək üzrə icazə istəmək üçün gəldiyində nəbi sallallahu əleyhi və səlləm əmisinin girməsinə icazə verənə qədər o da ona icazə vermədi. "[1]


nəbi sallallahu əleyhi və selləmin, eflahın aişə radıyallahu ənhənin yanına girməsinə icazə verməsinin səbəbi, eflahın onun süd əmisi oluşudur. bu da göstərir ki, qadının yanına əmisi və dayısı girə bilər.

İkinci Etiraza Cavab:

biz buna etiraz etmərik. qadının yanına əmisi və süd əmisi girə bilər. ancaq bu rəvayətdə qadının, əmisinin yanında ev içindəki paltarlarıyla söykən/dözə biləcəyinə və ya üzünü aça biləcəyinə bir dəlalət yoxdur. bu halda, nur surəsi 31. ayəsində əmr edilən xüsus hələ də baqidir. qadının əmisi və ya süd əmisi, qadının məhrəmi olduğu üçün onun yanına girə bilər. əgər namaharemi olsaydı və qadın tam təsəttür xalçanda olsaydı da/də/dahi, yanına girə bilməzdi. çünki bir-birlərinə namahrem olan adam və qadınlar, bir-birlərini görmələrini maneə törədən bir pərdə və ya divar arxasına keçməklə əmr olunmuşlar. bu naslarda olduqca açıq dəlillərlə tasrih edilən bir vəziyyətdir. bu dəlillərin bir qisimini həya sığortası adlı risələmde zikr etdim və etiraz edənlərin şübhələrinə cavab verdim. bu dəlillərdən sonra hələ bu mövzuda müxalif çıxanlar ancaq inadçı və ürəklərində əyrilik olan kəslərdir.


xülasəylə, zikr edilən bu rəvayətdən aydın olar ki, qadına xarici olan kişilər, qadın təsəttürlü olsa dahi onun yanına girə bilməzlər. əmisi və süd əmisi kimi məhrəmləri isə, qadın təsəttürlü olarsa onun yanına girə bilərlər.

Üçüncü Etiraz:

"sən bu sözlərinlə sələfin dilə gətirmədikləri yeni bir görüş ortaya atsan. beləcə ya icmaya müxalif çıxırsan ya da cumhura müxalif çıxaraq şaz qalırsan"


Üçüncü Etiraza Cavab:


bu görüş allah’a həmd olsun sələfin dilə gətirmədikləri bir görüş dəyildir. təbiinin təfsirdə imam olan alimlərindən şa'bi və İkrime bunu ifadə etmişlər.


təbiin təfsirçilərindən şa'bi və İkrime; (nur surəsi 31. ayəsində) belə demişlər:

لَمْ يُذْكَرَ الْعَمُّ وَالْخَالُ لاَ تَضَعُ خِمَارَهَا عِنْدَ الْعَمِّ وَالْخَالِ

"əmi və dayı bu ayədə (qadının zinətini göstərə biləcəyi kəslər arasında) zikr edilməmişdir. qadın əmi və dayısının yanında üzörtüsünü aça bilməz. "[2]


ibn kəsr və ondan sonra cemaluddin əl-Qasimi də təfsirlərində bunu zikr etmişlər. bu rəvayətlər bu mövzuda icma olmadığını göstərməkdədir. hətta söylədiyimizin əksinə kitab və sünnədən dəlil olmadığı kimi, nə səhabədən nə də təbiindən, şa'bi və İkrimenin sözlərinə müxalif bir söz də bilinməməkdədir. əksinə nur surəsi 31. ayəsi bu mövzuda açıq bir dəlildir. vəziyyət belə olduğuna görə şazlıktan söz edilə bilməz. çünki şazlık ancaq dəlilə müxalifətdir. bu məsələdə ortada şaz görüş varsa, bu da cumhurun nassa zidd olan fikiridir. həmd və minnət allahadır.

[1]  səhih. buxari (5103) və muslim.
[2] səhih məktu. ibni əbi şeybe (4/13) əhməd ehkamunusa (31) dayanarıl-mensur (7/287) kurtubi
(12/233) ibnu'l-cevzi  zadu'l-mesir (6/418) fethu'l-bari (8/532) ibn kəsr təfsir (6/456)




                               Əbu Muaz əl-Çubukabadi

alacalı, keçəl və korun hekayəsi


əbu hureyre (radıyallahu ənh) belə dedi:

rəsulullah (sallallahu əleyhi və sellem)ı eşitdim belə buyururdu:

"İsrail oğullarında alacalı, keçəl və kor olmaq üzrə üç adam vardı. allah'u təala bunları sınamaq istədi də onlara bir mələk göndərdi.

mələk alacalı'ya gəldi və:

-sənə ən sevimli şey nədir? dedi.

alacalı:

-gözəl bir rəng və gözəl bir bədən. çünki insanlar məni çirkin görür və məndən iyrənirlər, dedi.

bunun üzərinə mələk alacalı'nın bədənini oxaladı. ondan bu çirkinlik getdi də ona gözəl bir rəng və gözəl bir bədən verildi.

mələk alacalı'ya:

-hansı mal sənə daha sevimlidir? dedi.

alacalılıktan xilas olan adam:

-dəvə, dedi və özünə doğurması yaxın on aylıq hamilə bir dəvə verdi.

bunun üzərinə mələk ona:

-allah sənə bu dəvədə bərəkət versin, dedi.

bunun ardınca mələk keçələ gəldi:

-sənə ən sevimli şey nədir? dedi.

keçəl:

-gözəl bir saç və insanların məndən iyrəndiyi bu halın getməsidir, dedi. mələk onun başını oxaladı da ondan keçəllik getdi və ona gözəl bir saç verildi.

mələk ona:

-hansı mal sənə daha sevimlidir? dedi.

keçəllikdən xilas olan adam:

-mal, dedi və ona hamilə bir mal verdi.

mələk ona:

-allah sənə bu malda bərəkət versin, dedi.

bunun ardınca mələk kora gəldi:

-sənə ən sevimli şey nədir? dedi.

kor:

-allah'u təala mənə gözümü geri versin də onunla insanları görəyəm, dedi. mələk onu da oxaladı və allah'u təala ona gözünü geri verdi.

mələk ona:

-hansı mal sənə daha sevimlidir? dedi.

oda:

-qoyundur, dedi və ona da quzulu bir qoyun verdi.

bir müddət sonra dəvə və mal sahiblərinin dəvəsi və malı balaladı. qoyun sahibinin də qoyunu kuzuladı. bu surətlə dəvə istəyən adamın bir vadi dolusu dəvəsi oldu. mal istəyən adamın da bir vadi dolusu malı oldu. qoyun istəyən korunda bir vadi dolusu qoyunu oldu.

sonra mələk köhnə surəti və qılığında alacalı'ya gəldi və ona:

-mən kasıb bir adamım! səfərimdə bütün çarələrim kəsildi. artıq bu gün mənim üçün muradıma çata bilməm ancaq əvvəla allahın köməyiylə sonra sənin köməyinlədir. indi mən sənə gözəl bir rəng, gözəl bir bədən və mal verən allah üçün səndən bir dəvə istəyirəm! bu səfərimdə onunla muradıma çata bilim! dedi.

bu istək üzərinə köhnə alacalı:

-yaxşı amma haqq sahibləri çoxdur, dedi. (yəni bazarda kasıb çoxdur, hər dilənçiyə bir dəvə vermək olmaz!)

bunun üzərinə mələk ona:

-mən səni tanıyar kimiyəm. sən insanların iyrəndiyi alacalı kimsə deyilsənmi? hanı sən kasıb idin də bu malı sənə allah verdi, dedi.

köhnə alacalı mələyə:

-allah'a and olsun ki mən bu mala, atadan ataya keçərək varis oldum, dedi.

mələk də ona:

-əgər yalançı sənsə, allah səni köhnə halına çevirsin! dedi.

sonra mələk köhnə surəti və qılığında keçələ gəldi və alacalı'ya dediyi kimi onda söylədi. keçəldə, alacalı'nın rədd etdiyi kimi rədd etdi.

mələk də ona:

-əgər yalançı sənsə, allah səni köhnə halına çevirsin! dedi.

sonra mələk köhnə surətində kora gəldi və:

-mən kasıb bir adamım! səfərimdə bütün çarələrim kəsildi. artıq bu gün mənim üçün muradıma çata bilməm ancaq əvvəla allah'ın köməyiylə sonra sənin köməyinlədir. indi mən sənə gözlərini geri verən allah üçün səndən bir qoyun istəyirəm! bu səfərimdə onunla muradıma çata bilim! dedi.

bu istək üzərinə köhnə kor:

-allah'a and olsun ki mən kor idim. allah mənə gözümü geri verdi. kasıb idim və allah'a and olsun ki allah məni zəngin etdi. indi dilədiyin qədər götür! allah'a and içərəm ki bu gün allah üçün götürdüyün bir şeydə sənə çətinlik çıxartmam, dedi.

bunun üzərinə mələk:

-malını mühafizə et! allah sizləri sınadı. allah'a and olsun ki allah səndən razı oldu! iki yoldaşın da (alacalı və keçəl) qəzəbə uğradılar, dedi."

( buxari 7/3274, müslim 2964/10 )