Qulağı Sırğalanmış Heyvan Qurban Olmaz!
Bismilləh!
İndiki vaxtda əkinçilik müdirlikləri tərəfindən heyvanların
qulaqlarına sırğa ilişməkdədir. Şübhəsiz bu şeytanın sapdırmalarının qalib
gəlməsi səbəbiylədir. Allah Təala Şeytanın belə dediyini xəbər vermişdir:
وَلَأُضِلَّنَّهُمْ
وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الْأَنْعَامِ
وَلَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَمَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطَانَ
وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُبِينًا
"Onları hökmən (doğru yoldan) sapdıracaq, (puç)
xülyalara salacaq, heyvanlarının qulaqlarını kəsməyi və Allahın yaratdıqlarını
dəyişdirməyi əmr edəcəyəm! Allahı atıb Şeytanı özünə dost tutun şəxs, əlbəttə,
açıq-aşkar ziyana uğramışdır." (4 Nisa' 119)
‘Əli radıyallahu ənh hədisi, heyvanın qulağına hər cür
müdaxilədə o heyvanın qurbanlıq (akika və nəzir daxil) ola bilməyəcəyi
barəsində açıqdır. İnsanların əksəriyyəti bu nəbəvi hadisə müxalif çıxaraq belə
bir heyvanın qurban ola biləcəyini söyləməkdədirlər. Şübhəsiz bu açıqca sünnəyə
müxalifətdir!
Allah rəsulu sallallahu əleyhi və səlləm qulağına müdaxilə
ədilmiş heyvanların qurban edilməsini qadağan edərkən, kəlamçı ədalarla
"Bu qadağan bütlərə adanan heyvanlar haqqında idi" sözü kimi dəlilsiz
və qəribə danışıq apərənlər,Rəsulullah sallallahu əleyhi və
selləmin sünnəsinə müxalifət qapısı açmaqdadırlar. Rəsulullah sallallahu əleyhi
və selləmin sözü qarşısında belə sözləri - kimə aid olursa olsun - ancaq
tualetə təyin edərik! Necə ki İmam Şa'bi rahimehullah, Nəbi sallallahu əleyhi
və selləmin hədislərinə şəxsi fikirləriyə etiraz edən belə kəslər haqqında:
"Bunların Allah rəsulundan nəql etdiklərini alın, öz fikirlərini isə
tualetə atın" deyərdi.
Qulağına müdaxilə ədilmiş heyvanların qurban edilməsi qadağan
edilmişdir. ‘Əli radıyallahu ənh izah edir:
أَمَرَنَا رَسُولُ
اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ نَسْتَشْرِفَ العَيْنَ
وَالأُذُنَ، وَأَنْ لَا نُضَحِّيَ بِمُقَابَلَةٍ، وَلَا مُدَابَرَةٍ، وَلَا
شَرْقَاءَ، وَلَا خَرْقَاءَ
"Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm, (qurbanlıq
olaraq kəsəcəyimiz heyvanın) göz və qulaqlarına diqqət yetirməmizi: ‘Qulağı
öndən dəlinmişi və ya arxadan dəlinmişi və ya ortadan yarılmışı və ya yumru
dəlinmişi qurban etməyin' deyə əmr etdi. "[1]
Hədisin Səhhəti Haqqında Birinci Etiraz:
Hədisin isnadındakı raviler etibarlıdır. Ancaq Darekutni,
Əbu İshakın Şureyh b. Numandan eşitmədiyini, bunu İbn Eşva' yoluyla Şureyhdən
rəvayət etdiyini söyləyərək xəstəlikləndirmişdir. [2]
Cavab:
Bu vəziyyət, hədisin səhhətinə zərər verməz. Əksinə isnadı
qüvvətləndirər. Çünki Sa'id b. ‘Əmr b. Eşva sikadır. Beləcə Əbu İshakın Şureyh
b. Numandan eşidib eşitmədiyinə dair tedlis şübhəsi ortadan qalxar.
Ziya'u'l-Makdisi, Tirmizi, İbn Cərir ət-Taberi, İbn Hibban,
Hakim və Zehebinin də dedikləri kimi hədisin isnadı səhihdir.
İbn Həzm rəvayət yollarını zikr etdikdən sonra "Xəbər
səhih olaraq sabit olmuşdur" demişdir. [3] Şu'ayb əl-Arna'ut Musned
təhqiğində hasen demişdir.
İkinci Etiraz:
Şeyx Elbani, Əbu İshakın ihtilata uğraması və Şureyh b.
Numan'ın məchula yaxın olması səbəbiylə zəif saymışdır.
Cavab:
Şeyx əl-Elbani, Səhihi Sunəni Nəsəsi'də "Qulaqlarına və
gözlərinə yaxşıca diqqət yetirməmizi əmr etdi" qisiminin səhih olduğunu
söyləmişdir. İrvau'l-Galil'de isə rəvayət yollarının cəmi ilə səhih demişdir.
[4]
Əbu İshak es-Sebii'yə gəlincə, etibarlı bir ravi olub bunu
özündən on bir fərqli ravi rəvayət etmişdir. Bu raviler:
1- Ziyad b. Hayseme[5] : sikadır.
2- İsrail b. Yunus[6] : Əbu İshak'ın əshabələrindən ən
möhkəm olanıdır.
3- Kays b. Rebi[7] : Saduktur. Əbu İshakın, bu hədisi Sə'id b. Eşvadan, onun da
Şureyh b. Numan'dan eşitdiyi bu tariq ilə sabit olmuşdur.
4- Zuheyr b. Muaviye[8] : Əbu İshak'dan ihtilata
uğramasından sonra da rəvayət etmişdir. sikadır.
5- Əbu Bəkr b. Ayyaş[9] : saduktur.
6- ‘Əli b. Salih[10] : sikadır.
7- Şureyk b. ‘Abdillah[11] : Saduktur, hifzi pisdir.
8- Zekeriya b. Əbi Zaide[12] : Əbu İshak'dan ihtilata
uğramasından sonra da eşitmişdir. Sikadır.
9- Yunus b. Əbi İshak[13] : saduktur.
10- Hudeyc b. Muaviye[14] : saduktur.
1- əl-Cərrah b. Dahhak[15] :
Necə ki İsrail b. Yunus, Zuheyr b. Müaviyə və Zekeriya
كنت عند علي فسأله رجل
عن الأضحية فقال لا مدابرة ولا مقابلة ولا شرقاء سليمة العين والأذن
"Əli radıyallahu ənhin yanında idim. Biri ona qurbanlıq
haqqında soruşdu. Əli radıyallahu ənh dedi ki: "Qulağı arxadan və ya öndən
dəlinmişi, ortadan yarılmışı qurban olmaz. Gözü və qulaqları möhkəm olmalıdır."[17]
Burada rəvayət məvkuf gəlmiş, Darekutni də məvkuf olmasını seçmişdir. İbn
Əbi Xəttim isə, Cərrah b. Dahhak - Əbu İshak - Sə'id b. Eşva - Şureyh - Əli
radıyallahu ənh yoluyla merfu rəvayətini seçim etmişdir.[18] Şureyh b. Numan
haqqında Əbu İshak əs-Sebii və ondan təsdiq ilə; İbn Həcər: "saduk"
demişlər.
Şeyx əl-Elbani də Daifu Əbi Davudda məvkuf olaraq səhih
olduğunu qəbul etmişdir.
Hədisin merfu olduğunun şahidlərinə gəldikdə:
1- Əbu Məsud əl-Ənsarı radıyallahu ənh dedi ki: Rəsulullah
sallallahu əleyhi və səlləm belə buyurdu:
لا يضحى بمقابلة و لا
مدابرة و لا شرقاء و لا خرقاء و سلم العين و الأذن
"Qulağı öndən dəlinmiş, arxadan dəlinmiş, ortadan
yarılmış və yumru dəlinmiş olan, gözü və qulağı möhkəm olmayan heyvanı qurban
kəsməyin"[19]
2- Əli radıyallahu ənhdən:
أمرنا رسول الله صلى
الله عليه و سلم أن نستشرف العين والأذن
"Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm bizə qurbanlıq
heyvanların gözlərini və qulaqlarını yaxşıca yoklaməğımızı əmr etdi. "[20]
3- Huzeyfe radıyallahu ənhdən:
أَمَرَنَا رَسُولُ
اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ - أَنْ نَسْتَشْرِفَ الْعَيْنَ،
وَالْأُذُنَ
"Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm bizə (qurbanlıq
heyvanların) gözlərini və qulaqlarını yaxşıca yoklaməğımızı əmr etdi"[21]
4- İbn Məsud radıyallahu ənhdən:
أمَرَنا رسولُ اللهِ
صلى الله عليه وسلم أَنْ نَستشرِفَ العينَ والأُذنَ في الأَضاحي
"Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm bizə qurbanlıq
heyvanların gözlərini və qulaqlarını yaxşıca yoklaməğımızı əmr etdi"[22]
Hər kəs xatə ətdi, Mənmi Doğrusunu Tapdım?
Əksəriyyətin haqqa müxalif çıxdıqları bu kimi mövzularda
tez-tez eşitdiyim sözlərdən biri bu: "Səndən yaxşı bilən alimlər bu səhvi
fərq etmədilər də, sənmi fərq etdin?"Məsələ, alimlərin fərq edib etməməsi
məsələsi deyil, kitab və sünnə naslarından bizə çatanlara tabe olma
məcburiyyətimizdir. Bununla birlikdə, Allaha həmd olsun, heç bir məsələdə tək
qaldığım bir fikiri dilə gətirmədiyim kimi, bu mövzuda da haqqa isabət edən və
batilə qarşı çıxan alimlər köhnədən bəri mövcuddur. Bu alimlərdən bəzisini
beləcə məselləndirə bilərəm:
İmam Əhməd b. Hənbəl belə demişdir:
لَا تُجْزِئُ
الْأُضْحِيَّةُ بِأَعْضَبِ الْقَرْنِ وَالْأُذُنِ؛ لِهَذَا الْحَدِيثِ
"Bu hədisdən ötəri buynuzu və qulağı kəsik heyvan,
qurban olaraq etibarlı olmaz. "[23]
Əbu Cəfər ət-Tahavi belə demişdir:
فَفِي هَذِهِ الْآثَارِ
النَّهْيُ عَنِ الْأُضْحِيَّةِ بِمُقَابَلَةٍ , أَوْ مُدَابَرَةٍ , وَذَلِكَ فِي
الْأُذُنِ , مَا كَانَ مِنْ ذَلِكَ مِنْ قُبَالَةِ الْأُذُنِ , فَهُوَ مُقَابَلَةٌ
, وَمَا كَانَ مِنْ أَسْفَلِهَا , فَهُوَ مُدَابَرَةٌ . .. . فَثَبَتَ بِذَلِكَ مَا
نَهَى عَنْهُ مِنْ ذَلِكَ فِي الْأُذُنِ , وَلَمْ يَجُزْ لَنَا تَرْكُهُ , .. . فَلَمَّا
لَمْ يُعْلَمْ نَسْخُ حَدِيثِ عَلِيٍّ بَعْدَمَا قَدْ عَلِمْنَا ثُبُوتَهُ
"İşdə bu rəvayətlərdə qulağı öndən ya da arxadan
kəsilmiş qurbanlığın qurban edilməsi qadağan edilməkdədir. Əgər qulaq öndən
kəsilmişsə buna "qarşılıq", alt tərəfindən kəsilmişsə ona
"mudabere" deyilər… İşdə bununla, qulaqları nə şəkildə kəsilmiş
olursa olsun, belə bir heyvanın qurban edilməsi bizə qadağan edilmiş və laqeyd
yanaşmamız caiz olmayan bir xüsus sabit olmuşdur… Əli radıyallahu ənh hədisi
sabit olub nəsh edildiyi bilinmemektedir"[24] Kurtubi Nisa surəsi 118-119.
Ayəsinin təfsirində belə demişdir:
وَلَمَّا كَانَ هَذَا
مِنْ فِعْلِ الشَّيْطَانِ وَأَثَرِهِ أَمَرَنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ (أَنْ نَسْتَشْرِفَ الْعَيْنَ
وَالْأُذُنَ وَلَا نُضَحِّيَ بِعَوْرَاءَ وَلَا مُقَابَلَةٍ وَلَا مُدَابَرَةٍ
وَلَا خَرْقَاءَ وَلَا شَرْقَاءَ) أَخْرَجَهُ أَبُو دَاوُدَ عَنْ عَلِيٍّ قَالَ: أَمَرَنَا، فَذَكَرَهُ. الْمُقَابَلَةُ: الْمَقْطُوعَةُ طَرَفَ
الْأُذُنِ. وَالْمُدَابَرَةُ
الْمَقْطُوعَةُ مُؤَخَّرَ الْأُذُنِ. وَالشَّرْقَاءُ: مَشْقُوقَةُ الْأُذُنِ. وَالْخَرْقَاءُ الَّتِي
تَخْرِقُ أُذُنَهَا السِّمَةُ. وَالْعَيْبُ
فِي الْأُذُنِ مُرَاعًى عِنْدَ جَمَاعَةِ الْعُلَمَاءِ.
"Bu kimi tətbiqlər şeytanın işi və onun təsirindən
ortaya çıxdığı üçün "Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm bizlərə,
(qurban edəcəyimiz heyvanların) gözlərini, kulaklarını yaxşıca tədqiq etməmizi
və bir gözü kor, qulağının bir tərəfi kəsilmiş, gulağının arxa qisimi kəsik, qulağı
dəlinmiş və qulağı yarılmış davarları qurban etməməmizi əmr etmişdir. Bunu, Əbu
Davud, Əlidən rəvayət etmişdir. Əli dedi ki; Rəsulullah sallallahu əleyhi və
səlləm bize "... əmr etdi" deyərək hədisi zikr etdi."
Alimlərdən bir birliyə görə qulaqdakı qüsura diqqət yetirilməsi lazımdır.
"[25]
Kurtubi, bu cümlələrdən sonra məzhəb alimlərinin dəlilsiz
şərhlərlə bu qadağanı necə şərh etdiklərini nəql edər ki, hədisin açıq
ifadəsindən sonra bu şərhlər bizi əlaqədar etməz.
Xülasə: Qulağına müdaxilə ədilmiş qurbanlıq, nə qurban olaraq, nə nezir olaraq və nə də akika olaraq yerinə
gəlməz. Əbu Muazın fikirini təqlid edənlərə də, başqasının fikirini təqlid
edənlərə də təqlid haramdır. Ancaq zikr etdiyimiz dəlillərə tabe olmaq
vacibdir. Kim olarsa olsun, dəlilsiz olaraq Allah və rəsulunun sözlərinə zidd
söz söyləyənin sözü divara çarpılar, geriyə hüccet olaraq yalnız və yalnız
Allah və rəsulunun sözləri qalar.
[1] Səhih. Əhməd (1/83, 101, 127, 129, 137, 150); Tirmizi
(1498); Əbu Davud (2804-2806); Nesəi (4372-74); İbn Macə
(3142); Darımı (1952); Ziya'u'l-Makdisi,
əl-Muxtara (2/113-116 nömrə: 487-488);
Hakim (4/249); İbnu'l-Carud,
əl-Munteka (906); Beyhaki
(9/275); Darekutni, əl-'İlel (3/239) Darekutni əl-Mu'telef vəl-Muhtelef (2/49).
[2] Darekutni əl-İlel (3/238)
[3] əl-Muhalla (7/359-360)
[4] İrvau'l-Galil (4/364)
[5] Nəsəi (4375) Tahavi Şərhi Meani'l-Asar
(6193) Ziya (2/115)
[6] Hakim (4/249) Ziya (2/115) Beyhaki
(9/275) Darımı (2/106) Buxari Tarix (4/230)
[7] Ziya (2/116) Hakim (4/249) Veki Ahbaru'l-Kudat
(3/13)
[8] Əhməd (1/108, 149) Əbu Davud
(2804) Nəsəi (4373) Ziyau'l-Makdisi (2/113) Tahavi Şərhi Meani'l-Asar (6194)Nəsəi
Sunenu'l-Kubra (4463) Beyhaki (9/275)
[9] Əhməd (1/80) Nəsəi (4374) Nəsəi
Sunenu'l-Kubra (4464) İbn Macə (3142) Ziya əl-Makdisi (2/114) İbnu'l-Carud (906)
[10] Əhməd (1/128) Ziya
(2/115)
[11] Tirmizi (1498) Ziya (2/115)
[12] Nəsəi (4372) Nəsəi
Sunenu'l-Kubra (4462) Ziya (2/115)
[13] Ziya
(2/115)
[14] Ziya
(2/115)
[15] Ziya (2/116) Darekutni əl-İlel (2/239)
[16] Baxın. əl-İgtibat bi-men Rumiyə mine'r-Ruvvat
bil-İhtilat (1/273).
[17] Səhih həbs olunmuş. Darekutni əl-İlel (3/239) Ziya (2/116) Buxari
Tarix (4/229)
[18] İbn
Əbi Xəttim əl-İlel (1606)
[19] Hasen ligayrihi. Taberani
(17/243) isnadında Abdulgaffar b. Qasım zəifdir.
[20] Səhih. Nəsəi (4376) Tirmizi (1503) İbn Macə (3143) Tayalisi (160) İbn Huzeyme (2915) Hakim (1/641,
4/250) İbn Hibban (13/243) Əhməd
(1/152) əl-Elbani Səhihi İbn Huzeyme təhqiğində: "Hasen, səhih"
demişdir.
[21] Səhih ligayrihi. Bezzar (7/333)
[22] Səhih ligayrihi. Musannefatu İsmayıl əs-Saffar (528)
Əbu Ubeyde, atası ibn Məsud radıyallahu ənhdən eşitməmişdir.
[23] İbn Kəsr Təfsiri (5/422)
[24] Tahavi, Şərhi Meani'l-Asar (6193-6198
nolu rəvayətlərin şərhi. Tərcüməsində: nömrə: 6057-6060, cilt 6 s. 361)
[25] Kurtubi (5/390)
Əbu Muaz Seyfullah Erdoğmuş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder